Verbindend leiderschap als kritieke succesfactor

De wereld verandert steeds sneller en de impact van de veranderingen is steeds groter. Traditionele oplossingen zoals reorganisaties, strategische planning en verandermanagement werken steeds minder. Wat dan wel? Het antwoord is simpel: organisaties moeten strategisch wendbaarder worden. Zelfsturende teams, soepel teamwork en verbindend leiderschap vormen daarbij belangrijke bouwstenen.

Verbindend leiderschap als kritieke succesfactor
Het realiseren van strategische wendbaarheid gebeurt door het versterken van:
1. Externe gerichtheid: de blik naar buiten.
2. Verbindend leiderschap: goed voorbeeld doet volgen.
3. Flexibele werkorganisatie: zelforganiserende eenheden.
4. Flexibele processen & ICT: modelleren en genereren.

Verbindend leiderschap, resultaatverantwoordelijke eenheden en zelfsturende teams zijn dus belangrijke bouwstenen voor de organisaties van nu.

Wat is verbindend leiderschap?
Platte organisatiestructuren, zelfsturende teams en verbindend leiderschap zijn dus belangrijke elementen voor een toekomstbestendige organisatie. Verbindend leiderschap speelt een cruciale rol bij de omslag naar een wendbare, flexibele organisatie. Maar wat verstaan wij nu onder verbindend leiderschap? De Erasmus Universiteit definieert het als volgt: “Verbindend leiderschap bestaat uit synergie aanbrengen in een groep medewerkers, onderlinge betrokkenheid stimuleren en medewerkers motiveren tot doeltreffende samenwerkingsverbanden.” . In wezen praten we hier ook over participerend leiderschap: het betrekken van medewerkers en anderen om kennis, ervaring en mening in te brengen.

In de gezondheidszorg wordt dit steeds vaker ingevuld door het concept van leidende coalities. Leidende coalities zijn professionals die vanuit de principes van co-creatie en co-leiderschap samen naar een probleem kijken. Ze laten de oude ‘command and control’-structuur los en gebruiken elkaars kennis en vaardigheden om samen tot nieuwe oplossingen te komen. Een verpleegkundige heeft in zo'n coalitie net zoveel te zeggen als een medisch specialist, want niet je rol is bepalend, maar het feit of je daadwerkelijk over dat onderwerp iets te zeggen hebt. Wie het weet mag het zeggen.

Gedragsindicatoren voor verbindend leiderschap
Verbindend leiderschap kent een aantal gedragsindicatoren:

• Nodigt medewerkers uit om hun inbreng te geven.
• Inspireert medewerkers.
• Zorgt ervoor dat samenwerking en samenhang tot stand komen.
• Zorgt voor continue en open communicatie o.a. door zelf het goede voorbeeld te geven.
• Weet mensen te stimuleren tot het vinden van oplossingen bij belemmeringen tussen personen.
• Organiseert besluitvorming zodanig dat iedereen zijn bijdrage kan leveren zodat er een goed draagvlak ontstaat. 

Maar ook: draagt doelen en strategie van de organisatie op inspirerende wijze uit. Beloont goede ideeën en signaleert succes. Geeft richting en sturing aan het groepsoverleg. Komt op voor de belangen van het team. Geeft duidelijk aan wat hij/zij van het team verwacht en zorgt voor een goede taakverdeling.

Competentiegerichte vragen voor verbindend leiderschap
Bestuurders, directeuren, managers en teamleiders moeten over verschillende competenties beschikken om die verbindende leiderschapsrol goed te kunnen invullen. Om te beoordelen of die competenties aanwezig zijn, kunnen de volgende vragen gebruikt worden:

• Wat zijn je ervaringen met leidinggeven?
• Heb je wel eens leiding gegeven aan een projectgroep, waarvan de leden – hiërarchisch gezien – niet onder je stonden? Hoe heb je dat gedaan?
• Kun je een voorbeeld geven van een van de moeilijkste groepen waar je medewerking van moest zien te verkrijgen? Wat voor formele positie had je naar die groep? Wat heb je gedaan?
• Geef een voorbeeld van een verandering die je hebt doorgevoerd. Werd je idee geaccepteerd? Wat heb je daarvoor gedaan?
• Hoe vaak overleg je met je directe medewerkers? Waarom vinden overleggen in deze frequentie plaats? Hoe bereid je je voor op overleg?
• Wat was het laatste belangrijke onderwerp waarbij je medewerkers hebt betrokken? Hoe heb je dat gedaan?
• Heb je wel eens moeten bemiddelen in een samenwerkingsconflict tussen twee medewerkers? Wat heb je ondernomen om deze medewerkers in staat te stellen beter samen te werken?
• Als leidinggevende kun je allerlei motivatietechnieken hanteren. Kun je voorbeelden geven welke volgens jou goed werken en waarom? 

Ontwikkeltips voor verbindend leiderschap
Op het gebied van verbindend leiderschap zijn er een aantal ontwikkeltips te noemen:

• Zorg voor bereikbaarheid en voor korte lijnen tussen leidinggevende en medewerkers. Zorg dat je weet wat er speelt onder de medewerkers.
• Let op en stimuleer ook anderen om tijdens overleggen de volgende punten in de gaten te houden: Wordt iedereen uitgenodigd om zijn/haar mening te geven? Komen alle agendapunten aan bod? Komen alle teamleden voldoende aan het woord? Wordt er iets gezegd over de geleverde resultaten van het werk, worden er -indien mogelijk- complimenten gegeven? Worden er voldoende afspraken gemaakt om problemen op te kunnen lossen?
• Organiseer afstemming over taken met andere organisatieonderdelen. Je kunt hiermee ook voorkomen dat zaken dubbel gedaan worden.
• Denk na over de teamsamenstelling. Sluiten de competenties van het team en van de individuele medewerkers aan bij de te verrichten werkzaamheden en bij de affiniteiten van de medewerkers?
• Zorg ervoor dat conflicten tussen teamleden en teams opgelost worden. Plan een sessie met de betreffende teamleden/teams. Laat ieder zijn/haar visie op het conflict naar voren brengen. Vraag om wederzijds begrip en probeer samen een oplossing te formuleren.
• Ga een projectgroep of vergadering voorzitten. Spreek de ervaringen na met je leidinggevende of begeleider.
• Benoem successen. Organiseer (informele) ontmoetingen en neem een voortrekkersrol bij een groep die iets moet organiseren zoals een themamiddag, personeelsuitje, etc.

Nieuw leiderschap
In veel organisaties is nog sprake van hiërarchisch en directief leidinggeven. Veel bestuurders, directeuren, managers en teamleiders hebben moeite om de ‘command and control’ structuur los te laten en de omslag te maken naar verbindend en stimulerend leiderschap. Training en coaching kunnen hierin een versnelling brengen. Want verbindend leiderschap gaat niet om het krijgen van volgers, maar om het creëren van meer leiders. Het gaat niet om zelf bijzondere dingen te doen, maar om er voor te zorgen dat al die nieuwe leiders de juiste dingen doen.

Meer informatie over verbindend leiderschap en zelfsturende teams
Wil je meer informatie over het realiseren van verbindend leiderschap of het bouwen van succesvolle zelfsturende teams, neem dan contact met mij op.