Ik wil mijn manager terug?

In theorie heeft een zelfsturend team geen manager nodig.
Maar zelfsturing (automatisch) bestaat eigenlijk niet. De term zelfsturing is belangrijk om nader te onderzoeken, omdat dit niet op voorhand duidelijk is. 

Een team zal nooit 100% zelfsturend, of autonoom, opereren, het is immers altijd deel van een bredere organisatie. Wat wil dat dan zeggen, dat een team ‘zelfsturend’ is? Het antwoord komt er vooral op neer dat het team niet alleen uitvoerende taken op zich neemt, maar ook het regelen en coördineren van die taken oppakt.
In de definitie is dat omschreven als ‘alle onderling samenhangende activiteiten die nodig zijn om een product of dienst te leveren’. Bovendien is het team daarin ‘tot op zekere hoogte zelf verantwoordelijk’.

Manager of zelfsturing

Er wordt beweerd dat je echte vakmensen (of professionals) niet te veel moet willen managen. Je ziet ook wel dat juist die professionals dan wel eens de kantjes ervan aflopen of zich erg verloren voelen. Er zijn minstens twee factoren die bepalen of er in een groep een manager ‘nodig' is.

 1. De volwassenheid van het team

 2. De vrijblijvendheid van het team

Hoe zelfstandiger de teamleden hun werk kunnen doen, hoe minder noodzaak tot actieve sturing. Hoe meer doelen, teamtaken en werkdruk, hoe groter de kans dat het team baat heeft bij een manager die coördineert.
Dit wil niet per se zeggen dat je een manager nodig hebt. De belangrijkste vraag hierbij is: kunnen managerstaken ook over meerdere teamleden worden verdeeld en bezitten zij hiervoor voldoende competenties?. Managen is namelijk het balanceren tussen soms tegenstrijdige wensen, omgaan met onvoorspelbare krachtvelden en het bezitten van een surplus aan  leiderschaps- en managerskwaliteiten.

Een ander obstakel voor zelfsturing zijn organisaties die in elkaar gesleuteld lijken door controlfreaks. Teams die willen werken volgens de kunst van zelfsturing gedijen daarin niet goed. Dit doen zij wel in omgevingen waarin er speelruimte (regelruimte) is en waar teamleden iets mogen uitproberen. Die ruimte ontstaat uiteraard niet door alles maar los te laten, er zijn kaders nodig voor de structuur. Heeft men echter teveel kaders dan smoren de creativiteit en de lust om geïnspireerd te werken. Met weer te weinig kaders doet iedereen maar wat hij zelf wil. Dat is in hoog creatieve teams misschien even nodig, maar uiteindelijk leidt het tot chaos. Kaders moeten voelen als houvast en overzicht geven, en mogen niet als beknellend worden ervaren. In zelfsturende teams komt het nog vaak voor dat de ‘beste van de klas' zich opwerkt tot teamleider. Of deze persoon ook over leiderschaps- en managerskwaliteiten beschikt wordt in die informele benoeming niet altijd meegenomen. 

Taken manager 

Een teammanager houdt zich in grote lijnen bezig met (1) de doelen en de middelen van het team. Daarnaast bemoeit hij zich (2) met het team zelf en (3) met de omgeving van het team. De vraag dringt zich op welke van deze taakgebieden belangrijker is. Van alle functies die we in teams aantreffen is die van de manager het lastigste. Het is de manager die eigenlijk geen manager mag zijn, die van overheersing beticht wordt zodra hij merkbaar leiding geeft, en die tot sturen wordt gemaand zodra hij zich op de achtergrond houdt.

Zingevend verhaal

Een interessante vraag is hoe teamleden van een zelfsturend team gemotiveerd kunnen worden en blijven zonder de aanwezigheid van een inspirerende manager. Belangrijk hierbij is het blijven triggeren van de intrinsieke motivatie van het team, Als het team wordt aangesproken op zingevende doelen via een verhaal kan dat zeer inspirerend werken. De rol van manager wordt in de meeste gevallen overgenomen door een teamcoach. In de praktijk blijkt deze teamcoach voornamelijk ingezet te worden bij conflicten en bij problemen in het proces. Het is daarom essentieel voor een zelfsturend team om met elkaar heldere afspraken te maken over doelen, taken, resultaten, middelen, beoordeling én beloning.

Meer informatie over zelfsturende teams en verbindend leiderschap
Wil je meer informatie over het over het bouwen van succesvolle zelfsturende teams en het realiseren van verbindend leiderschap, neem dan contact met mij op.