Toen het eerste Buurtzorgteam in december 2006 in
Enschede begon, stapte directeur en oprichter Jos de Blok zelf weer op de fiets
en ging de wijk in. Patiënten kreeg hij via huisartsen die allang blij waren
dat ze hem direct aan de lijn kregen. Al snel kwam er een tweede team in
Utrecht, een derde in Elst en nu zijn er driehonderdvijftig teams verspreid
door Nederland.
Van links tot rechts werd zijn initiatief omarmd; of het
nu Fleur Agema was van de PVV of Agnes Wolbert van de PvdA, op het Binnenhof is
De Blok een graag geziene gast. in een vorig kabinet had
hij vooral contact met staatssecretaris Jet Bussemaker en toenmalig premier Jan
Peter Balkenende. De huidige staatssecretaris Marlies Veldhuijzen van Zanten
noemde in Nieuwsuur Buurtzorg als voorbeeld waar mensen zonder hun
afgeschafte persoonsgebonden budget goed terecht kunnen.
Voor Jos de Blok waren de verregaande bureaucratie en het
falende management aanleiding om Buurtzorg Nederland op te richten. Zijn plan
was simpel: zet verpleegkundigen bij elkaar, maak ze verantwoordelijk voor wat
ze doen en skip de manager; dat is niet alleen efficiënt maar scheelt ook een
hoop geld. Dankzij een uitgekiend ICT-systeem kunnen de verpleegkundigen niet
alleen van elkaars patiënten op de hoogte blijven, maar elkaar op afstand ook
om raad vragen.
Het bleek een schot in de roos; overal in het land
verlieten verpleegkundigen de reguliere thuiszorg om over te stappen naar
Buurtzorg. Geen coördinatoren, geen managers, de teams waren voortaan zelf
verantwoordelijk voor de taakverdeling, iemand hield de roosters en de planning
bij, een ander de administratie. Bij problemen konden ze contact met Almelo
zoeken, waar het hoofdkantoor inmiddels stond. werken er
bijna vierduizend mensen en is de omzet meer dan honderddertig miljoen euro.
Veel organisaties hebben de afgelopen decennia
geëxperimenteerd met een of andere vorm van zelfsturende teams, waarin
medewerkers de ruimte krijgen om hun werk zelf zo in te richten dat zij de
gestelde resultaten bereiken. Zelfsturing sluit aan bij de trend om minder te
leunen op controle en op managers en om meer uit mensen zelf te halen. We
hadden teveel geleund op structuren, regels en management. Daardoor waren veel
medewerkers volgzaam, dan wel gefrustreerd geraakt. Om tegenwoordig succesvol
te zijn, moeten organisaties zich voortdurend kunnen aanpassen aan
veranderingen in de omgeving. De creativiteit, het probleemoplossend vermogen
en ondernemerschap van alle medewerkers is hard nodig om te kunnen blijven
innoveren.
Soms kan het concept ‘zelfsturend team’ rekenen op
spottende en cynische grappen in de bedrijfskantine. Wat is er mis gegaan?
Welke ervaringen hebben geleid tot de slechte reputatie? Moeten we zelfsturing
zien als een hype die alweer overgewaaid is of een trend.?
Zelfsturende teams als structuurwijziging
In een grote onderwijsinstelling besloot de directie tot
invoering van zelfsturende teams. Het concept werd top-down uitgerold, zelfs de
samenstelling van teams gebeurde centraal. Er werden vier maanden uitgetrokken
tussen het besluit en de start van de teamstructuur. Er waren geen teambudgetten
en de teams hadden geen actuele informatie over de eigen inkomsten en uitgaven.
Evenmin hadden ze toegang tot cijfers over doorstroom, uitval en
onderwijskwaliteit. De medewerkers werden in het diepe gegooid en moesten zelf
leren zwemmen. Na enige tijd concludeerde het management ‘dat de medewerkers
blijkbaar nog niet toe zijn aan zoveel verantwoordelijkheid’.
Zelfsturing bleek een wassen neus. Het invoeren van
zelfsturing was eigenlijk een manier om strakker te sturen, niet alleen op
prestaties maar ook op input en proces. Het was meer een structuurwijziging
(voorheen afdelingen, nu teams) dan zelfsturing als leidend sturingsprincipe in
de organisatie.
Meer informatie over zelfsturende teams en verbindend leiderschap
Wil je meer informatie over het over het bouwen van succesvolle zelfsturende teams en het realiseren van verbindend leiderschap, neem dan contact met mij op.
Meer informatie over zelfsturende teams en verbindend leiderschap
Wil je meer informatie over het over het bouwen van succesvolle zelfsturende teams en het realiseren van verbindend leiderschap, neem dan contact met mij op.